EU Hof van Justitie: beslistermijn verlengen mag alleen bij veel asielverzoeken tegelijk
In september 2022 verlengde de toenmalige staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Van der Burg de standaard beslistermijn voor asielverzoeken van 6 tot 15 maanden. Hij baseerde zich daarbij op de Europese Procedurerichtlijn en de Nederlandse Vreemdelingenwet 2000, die de mogelijkheid bieden om de termijn te verlengen ‘als een groot aantal vreemdelingen tegelijk een aanvraag indient waardoor het in de praktijk zeer moeilijk is de procedure binnen de termijn van zes maanden af te ronden’.
Een asielzoeker stelde beroep in bij de rechtbank wegens het niet binnen 6 maanden beslissen; hij vond de verlenging met 9 maanden niet rechtmatig omdat die niet aan alle eisen uit de Procedurerichtlijn zou voldoen. De Rechtbank Amsterdam gaf de man op 6 januari 2023 gelijk, waarop de staatssecretaris in hoger beroep ging bij de Raad van State. Alvorens uitspraak te doen stelde de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State op 8 november 2023 prejudiciële vragen aan het Europees Hof, die vandaag op 8 mei 2025 zijn beantwoord.
Het Hof legt de Procedurerichtlijn zo uit dat een lidstaat ‘wanneer het aantal asielverzoeken gedurende een lange periode constant hoog blijft’ aan de beslissingsautoriteit (lees: de IND) ‘passende middelen ter beschikking [dient] te stellen om te waarborgen dat zij over voldoende behandelcapaciteit beschikt’. De beslissingsautoriteit moet ook in staat worden gesteld ‘het hoofd te bieden aan schommelingen in het aantal verzoeken om internationale bescherming’ (lees: asielaanvragen).
Volgens het arrest van het Hof mag de beslistermijn alleen met negen maanden worden verlengd ‘wanneer het aantal verzoeken in een kort tijdsbestek aanzienlijk toeneemt ten opzichte van het in de betrokken lidstaat gebruikelijke en voorzienbare patroon’. Daarbij wordt expliciet vermeld dat de moeilijkheid om de behandeling van asielverzoeken binnen zes maanden af te ronden ‘niet kan voortvloeien uit andere omstandigheden dan het grote aantal tegelijk ingediende verzoeken, zoals een reeds bestaande aanzienlijke hoeveelheid niet-behandelde verzoeken of het gebrek aan personeel bij de beslissingsautoriteit’.
Met andere woorden: de steeds verder oplopende achterstand of het tekort aan beslismedewerkers bij de IND zijn volgens het Hof geen rechtvaardiging voor het standaard met 9 maanden verlengen van de beslistermijn in alle asielzaken.
Achterstand bij de IND
Volgens recente cijfers van de IND waren er in maart 2025 45.160 openstaande asielaanvragen. Daarvan waren er 18.250 tussen 6 en 15 maanden oud en waren 17.480 zaken zelfs al ouder dan 15 maanden (de verlengde termijn). Op dit moment is dus in 35.730 zaken de beslistermijn van zes maanden verstreken. Dat betekent dat op grond van deze uitspraak van het EU Hof in al die zaken ook een rechterlijke dwangsom geëist zou kunnen worden.
Wettelijke verlenging in strijd met EU-regels
De Eerste Kamer heeft op 11 maart 2025 een wetsvoorstel aangenomen waarin de beslistermijn in asiel- en nareiszaken wordt verlengd van zes naar negen maanden. Deze termijn komt dus niet overeen met de EU Procedurerichtlijn. Bovendien treedt op 12 juni 2026 het EU Asiel- en Migratiepact in werking, en daarin is de maximale beslistermijn voor asielprocedures weer op zes maanden gesteld, met een mogelijkheid te verlengen met zes maanden. De geldigheidsduur van deze nieuwe wet is dus beperkt, en de werkwijze en systemen van de IND zullen volgend jaar weer opnieuw moeten worden aangepast.
Meer informatie:
De tekst van het arrest van het EU Hof van Justitie d.d. 8 mei 2025 met zaaknr C-662/23 ‘Zimir’ [ECLI:EU:C:2025:326] (download Nederlandstalig pdf-bestand,13 pagina’s)
De tekst van de conclusie van Advocaat-Generaal Medina van het EU HvJ in deze zaak d.d. 12 december 2024 (download Nederlandstalig pdf-bestand, 19 pagina’s)
De webpagina waarop de IND de maandcijfers publiceert
Lees ook:
20-02-23 Rechtbank Amsterdam: verlengen beslistermijn in asielprocedure niet rechtmatig
17-11-23 Raad van State stelt prejudiciële vragen over verlenging beslistermijn asiel
28-02-25 Rechtbank Den Haag: derde verlenging beslistermijn asiel is onrechtmatig
14-03-25 Wetsvoorstel verlengen beslistermijn in asiel- en nareiszaken aangenomen