Adviescollege roept minister op ambtsberichten weer actief openbaar te maken
Op 19 mei jl. informeerde minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken de Tweede Kamer over het kabinetsbesluit om ambtsberichten over herkomstlanden voortaan niet meer actief openbaar te maken. Tot 1 mei jl. werden zowel algemene ambtsberichten over de veiligheidssituatie in landen van herkomst als thematische ambtsberichten over specifieke onderwerpen of bevolkingsgroepen in landen van herkomst, standaard gepubliceerd op de website van het ministerie. Beide ambtsberichten zijn cruciaal voor de beoordeling van asielaanvragen door de IND.
Door het niet langer publiceren van de ambtsberichten worden asielzoekers en de rechtshulpverlening ernstig benadeeld. De nieuwe werkwijze van de minister heeft immers tot gevolg dat rechtshulpverleners in individuele dossiers steeds verzoeken om publicatie van de betreffende ambtsberichten moeten indienen. Inmiddels zijn o.a. recente ambtsberichten over Syrië en Jemen alsnog openbaar gemaakt.
In het regeerakkoord van het kabinet-Schoof stond dat bekeken zou worden of ambtsberichten niet langer openbaar gemaakt kunnen worden. Middels zijn brief van 19 mei 2025 gaf de minister daar uitvoering aan. De door de minister gegeven motivering dat er “geen wettelijke verplichting bestaat om ambtsberichten actief openbaar te maken” klopt echter niet. Volgens artikel 3.1 van de Wet open overheid (Woo) rust er een inspanningsverplichting op bestuursorganen zoals ministeries om documenten openbaar te maken als dat kan. Tot 1 mei jl. deed het ministerie van Buitenlandse Zaken dat ook altijd.
Het adviescollege constateert in zijn advies dat “de actieve openbaarmaking van algemene en thematische ambtsberichten decennialang naar behoren heeft gefunctioneerd” en betitelt het kabinetsbesluit als “een onwenselijke en een doodlopende afslag in het Nederlandse openbaarheidsbeleid”. Het kabinet wordt opgeroepen de ambtsberichten weer actief openbaar te maken. Het adviescollege merkt daarbij nog op dat “ambtsberichten vallen onder de informatiecategorie ‘onderzoeksrapporten’ in de Woo, waardoor deze in de nabije toekomst sowieso verplicht actief openbaar moeten worden gemaakt”.
Kortom: weer een voorbeeld van beleid van het (inmiddels demissionaire) kabinet dat juridisch gezien niet door de beugel kan. Het enkel verwijzen naar het voornemen in het regeerakkoord zonder deugdelijke onderbouwing van dit ingrijpend besluit is in de woorden van het ACOI zelf: “onacceptabel in een democratische rechtsstaat”.
Meer informatie:
Het bericht d.d. 29 juli 2025 op de website van het ACOI
De volledige tekst van het advies (download pdf-bestand, 7 pagina's)
Lees ook:
21-05-25 Ambtsberichten niet langer gepubliceerd
10-06-25 Ambtsbericht Syrië na Woo-verzoek openbaar gemaakt
19-06-25 Weer ambtsbericht openbaar gemaakt