Opnieuw alarm over situatie Ter Apel

Het COA waarschuwt al langer dat er niet voldoende opvangplekken zijn en wil dat er op ‘zeer korte termijn’ enkele grote locaties bijkomen. In Groningen trekken bestuurders het laatste half jaar steeds weer aan de bel over de situatie in Ter Apel: het aanmeldcentrum was overvol, met honderden mensen te veel in de tijdelijk bijgeplaatste noodpaviljoens voor maximaal 275 mensen. De Groninger burgemeester Koen Schuiling noemde de situatie begin april "een beschaafd land onwaardig".

Vorige week dreigden honderden mensen op straat te moeten verblijven, toen de noodpaviljoens voor de nachtopvang in Ter Apel verwijderd werden. Uiteindelijk sprong ’s avonds een aantal gemeenten bij; Amsterdam, Alkmaar, Eindhoven, Nijmegen en Oss namen asielzoekers op. Maar het probleem blijft spelen, schrijft het COA; er is niet genoeg perspectief en dus “loopt het COA tegen de grenzen aan bij de uitvoering van zijn wettelijke taak”.

Noodwet
Het Rode Kruis, UNICEF Nederland en VluchtelingenWerk noemen deze noodkreet ‘uiterst pijnlijk’. De crisis was al jaren te voorzien; overheden hebben collectief gefaald in het afwenden ervan, vinden ze. De organisaties pleiten voor een noodwet om de opvang van alle asielzoekers en vluchtelingen te verplichten.

Burgemeester Schuiling en voorzitter van het Veiligheidsberaad Hubert Bruls pleiten daar al langer voor. Staatssecretaris Eric van der Burg heeft echter al meermaals laten weten daar niet voor te voelen. Ondertussen bleek uit cijfers die dagblad Trouw opvroeg dat een deel van het probleem erin ligt dat het ministerie het aantal op te vangen asielzoekers steeds te laag inschat.

Ramingen kloppen niet
De ramingen waarop het COA de capaciteit moet baseren, blijken niet te kloppen. In februari 2021 werd er bijvoorbeeld gerekend op 22.000 tot 33.000 mensen. Het werden er 36.000. Ook de prognoses voor dit jaar lijken te laag, onder meer omdat ze niet genoeg rekening houden met nareizigers; familieleden van mensen die hier asiel hebben gekregen. Juist die categorie zou geen verrassing moeten zijn; veel van deze gegevens zijn immers vooraf bij de IND bekend.

Reservecapaciteit
Het COA dringt al heel lang aan op een financiering die minder afhankelijk is van de prognoses, en die meer capaciteit ‘op reserve’ houdt. Ook INLIA heeft zich daar eerder voor uitgesproken; “We weten al 40 jaar dat dit nodig is”, zei INLIA-directeur John van Tilborg begin april nog in een Radio 1 uitzending.

Tweede aanmeldcentrum
Ondertussen had in januari van dit jaar al een tweede aanmeldcentrum gerealiseerd moeten zijn. Toenmalig staatssecretaris Ankie Broekers-Knol zegde dat 8 december vorig jaar namelijk in de Tweede Kamer toe, om Ter Apel te ontlasten. Daar is echter sindsdien niets meer over vernomen.

'Flexibilisering asielketen'
Om ervoor te zorgen dat het COA schommelingen in de aantallen asielzoekers beter op kan vangen is in 2020 de ‘Uitvoeringsagenda Flexibilisering Asielketen’ vastgesteld, door rijk, provincies, gemeenten en COA. Die behelst onder meer de oprichting van vier Gemeenschappelijke Vreemdelingen Locaties (GVL's) waar asielzoekers hun procedure beginnen, en satellietlocaties voor aanvullende capaciteit. De vorderingen op dit vlak zijn onduidelijk.

Op 11 februari 2022 stuurden de ministers van Binnenlandse Zaken en van Volkshuisvesting en de staatsecretaris van Justitie een brief aan alle provincies en gemeenten waarin zij aandacht vroegen voor het realiseren van de 4 GVL’s. Daarmee kan Ter Apel “meer structureel worden ontlast”, schrijven zij. Enig vervolg hierop is nog niet bekend.

Tijdens het laatste Kamerdebat over de opvang van Oekraïense vluchtelingen op 21 april 2022 vroegen de Kamerleden Anne Kuik (CDA), Jasper van Dijk (SP) en Don Ceder (CU) in een motie de regering om de Uitvoeringsagenda versneld uit te voeren "om te komen tot een robuuste asielketen berekend op toekomstige asiel- en vluchtelingencrises". Na het meireces zal over deze motie worden gestemd.

Meer informatie:
Het bericht Meer opvangplekken en structurele oplossingen nodig op de website van het COA, 25 april 2022
Het artikel Burgemeester Koen Schuiling: 'We moeten ons schamen' op de website Binnenlands Bestuur, 9 april 2022
Het persbericht Crisisoverleg over noodkreet COA nodig van het Rode Kruis, UNICEF Nederland en VluchtelingenWerk, 26 april 2022
Het artikel Ministerie verkijkt zich op asielinstroom van dagblad Trouw, 26 april 2022
De uitzending Spraakmakers van KRO-NRCV met John van Tilborg op NPO Radio 1, 1 april 2022
De brief over 'Opgave opvang asielzoekers en huisvesting statushouders' van de ministers Bruins Slot (BZK) en De Jonge (VRO) en staatssecretaris Van der Burg (J&V), 11 februari 2022 (download pdf-bestand, 7 pag's)
De motie van het lid Kuik cs, voorgesteld 21 april 2022, nummer 19637 - 2873

Lees ook:
04-04-22  Duizenden 'lege' plaatsen voor Oekraïners, nood in Ter Apel blijft
26-04-22  Kinderombudsman: asielkinderen in Ter Apel verwaarloosd