Landgebonden vertrekinformatie geactualiseerd

Deze lijst bevat per land gedetailleerde informatie omtrent de (on)mogelijkheden van zelfstandige en gedwongen terugkeer van vreemdelingen naar hun land van herkomst. De Nederlandse overheid stelt zich formeel nog steeds op het standpunt dat iedere hier afgewezen vreemdeling zelf verantwoordelijk is voor zijn eigen vertrek èn dat alle landen meewerken aan terugkeer. Toch kan uit deze ‘landgebonden vertrekinformatie’ worden afgeleid dat het vreemdelingen in sommige gevallen door gebrek aan medewerking van de autoriteiten onmogelijk wordt gemaakt hun vertrek zelf te realiseren, en/of in ieder geval niet binnen de termijn van 28 dagen (of in sommige gevallen 12 weken) dat er nog recht op opvang bestaat. Als gevolg van dit rigide beleid komen asielzoekers na afloop van die termijn in Nederland op straat te staan. Feitelijk is dit beleid natuurlijk contra-productief: vanaf de straat heeft niemand de gelegenheid te werken aan zijn terugkeer, dan is de vreemdeling alleen bezig met overleven.

Onterechte vreemdelingenbewaring
In 2011 publiceerde INLIA voor het eerst deze specifieke informatie per land, na een succesvol beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB). Op dit moment is de discussie over (on)mogelijkheden voor vrijwillig en gedwongen vertrek weer buitengewoon actueel in het kader van het omstreden middel van vreemdelingendetentie. De dienst DT&V slaagt er vaak gedurende vele maanden niet in de vastgezette vreemdeling uit te zetten, vanwege gebrek aan medewerking van de autoriteiten van het land van herkomst. Op last van de rechter wordt de vreemdeling soms weer uit detentie ontslagen en belandt dan zonder voorzieningen op straat. Hij heeft dan echter vele maanden onder een regime moeten leven dat nog strenger is dan in een strafgevangenis, en de detentie is bovendien onrechtmatig geweest als er geen ‘zicht op uitzetting op korte termijn’ bestond.

Enkele 'moeilijke' landen
Voorbeelden zijn te vinden in de informatie over Sierra Leone en Ethiopië: de diplomatieke vertegenwoordigingen van deze landen eisen van de vreemdeling die wordt gepresenteerd voor terugkeerdocumenten dat hij “in persoon verklaart dat hij vrijwillig wil terugkeren” resp. dat hij “zelf het LP dient te ondertekenen” omdat het anders niet rechtsgeldig is. Het heeft dus geen enkele zin een ongedocumenteerde vreemdeling uit Sierra Leone of Ethiopië in detentie ter fine van uitzetting te plaatsen, als die niet bereid is aan vrijwillige terugkeer mee te werken.

Hetzelfde geldt voor Iran: “de Iraanse diplomatieke vertegenwoordiging geeft geen documenten af voor gedwongen terugkeer”. Een presentatie bij de ambassade kan in principe alleen telefonisch, en alleen als de vreemdeling zelf aangeeft hieraan te willen meewerken. Die telefonische presentatie heeft als enige doel dat de ambassade de vreemdeling kan wijzen op de mogelijkheid van zelfstandige terugkeer. Alleen als de vreemdeling aangeeft zelfstandig te willen terugkeren èn in het bezit is van originele identiteitsdocumenten wil de ambassade van Iran een LP verstrekken.

De informatie over China vermeldt dat de Chinese autoriteiten sinds september 2012 weigeren om de DT&V op de ambassade te ontvangen voor presentaties. Ook wordt sinds juni 2012 geen zgn. EU-staat meer geaccepteerd. (Een EU-staat is geen officieel erkend identiteitsdocument, maar een door Nederland zelf gemaakt document dat een LP moet vervangen, maar dat door de meeste landen ter wereld niet wordt erkend.) Alleen een Chinees die al in het bezit is van een geldig (vervangend) reisdocument kan gedwongen worden teruggestuurd; in alle andere gevallen is er vanwege het totaal gebrek aan medewerking van de Chinese autoriteiten geen enkel zicht op uitzetting op korte termijn en behoort vreemdelingendetentie niet te worden toegepast.

Uit de informatie behorende bij Siërra Leone, Ethiopië, Iran en China blijkt dus dat uitzetting niet mogelijk is als de asielzoeker niet meewerkt. Desondanks houdt men asielzoekers uit deze landen en waarvan bekend is dat zij niet meewerken, vaak nog vele maanden nadien vast in vreemdelingenbewaring. Men gebruikt de bewaring in dat geval als middel om de asielzoekers alsnog te dwingen om mee te werken (‘gijzeling’). Hiervoor is vreemdelingenbewaring echter nooit bedoeld.

Somalië
Somalië is een van de weinige landen die wel een EU-staat bereid zou zijn te accepteren. Wel zijn er een groot aantal aanvullende voorwaarden. Zo moet iedere Somaliër die zelfstandig wil terugkeren een verklaring in drie talen (Nederlands, Engels en Somalisch) afgeven dat hij zijn (nog lopende) toelatingsprocedure in Nederland intrekt en een handgeschreven verklaring overleggen dat hij vrijwillig wil terugkeren en namen van familie- en clan-leden opgeven.

Er is een 'Memorandum of Understanding' met de Transitional Federal Government van Somalië d.d. 3 mei 2010, waarvan de geldigheid in januari 2013 nogmaals is bevestigd. Overigens staat deze technische informatie los van de feitelijke veiligheidssituatie in Somalië: de TFG heeft slechts het gezag over een uiterst klein deel van het land (de directe omgeving van de regeringsgebouwen en het vliegveld in de hoofdstad Mogadishu).

Ten slotte is het opmerkelijk dat op geen enkele manier wordt genoemd hoe moet worden omgegaan met documenten die zijn afgegeven door de ambassade van de TFG in Brussel, die al sinds eind 2011 actief is en notabene is opgezet en ingericht met steun van o.a. de Verenigde Naties.


Meer informatie:
Opmerkelijk is daarbij nog dat van Jordanië, Kirgizië en Tadzjikistan de informatie exact dezelfde is als uit het WOB-verzoek van 2011. De opmaakdatum van de informatie van deze drie landen is 25 november 2010.

Aanvulling:
Deze bestanden stonden op de oude website en zijn daarom niet meer online beschikbaar. Heeft u belangstelling voor terugkeerinformatie van een bepaald land,  neemt u dan contact op met de afdeling Juridische Zaken van INLIA (zie contact met INLIA).

Lees ook:
03-06-11  Ontmaskerd: rijksoverheid weet van niet-meewerkende ambassades
05-04-13  EHRM houdt uitzetting naar Somalië nog steeds tegen