08 april 2016

Somalië onveilig voor wie te lang in het westen heeft verbleven

Somalië onveilig voor wie te lang in het westen heeft verbleven
Op 31 maart heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken een nieuw ambtsbericht voor Somalië uitgebracht. Hierin wordt een situatie beschreven waarin geweld de boventoon blijft voeren, niet alleen geweld door terreurgroep Al-Shabaab, maar ook geweld tussen het Somalische leger en veiligheidsdiensten onderling, clanmilities en andere gewapende partijen.  

In dit ambtsbericht wordt de veiligheidssituatie ‘precair’ genoemd, waarbij tevens wordt aangegeven dat er sprake is van een lichte verbetering. Tegelijkertijd wordt er echter uitgebreid beschreven welke geweldsincidenten, aanslagen en overige mensenrechtenschendingen er allemaal plaats hebben gevonden de afgelopen periode.

Volgens het ambtsbericht is het geweld van Al-Shabaab, welke organisatie nog steeds wordt aangeduid als de grootste bron van onveiligheid, ‘weloverwogen’ en ‘kenbaar’. Wat wil zeggen dat het geweld niet specifiek tegen burgers is gericht maar tegen de overheid en iedereen die volgens Al-Shabaab met deze overheid geassocieerd wordt, (medewerkers van) internationale organisaties en andere ‘ongelovigen’ en ‘indringers’. Gewone burgers zouden slechts een beperkt risico lopen, wat zij volgens het ambtsbericht grotendeels ‘zelf in de hand hebben’, veel wordt afhankelijk gemaakt van iemands ‘rol in het publieke domein’, zoals waar men werkt en met wie men omgaat. Ten aanzien van terugkerende Somaliërs vanuit Nederland wordt in zijn algemeenheid geconcludeerd dat de situatie in Mogadishu weliswaar ‘onvoorspelbaar en complex’ is maar ‘niet te onveilig’(!).

Het ambtsbericht geeft echter tegelijkertijd aan dat terugkerende Somaliërs die langere tijd in Europa hebben gewoondvoor iedereen, dus ook voor Al-Shabaab, herkenbaar’ zijn. Vervolgens wordt opgemerkt dat ‘verwesterlijking door Al-Shabaab vrijwel automatisch geassocieerd wordt met werken voor de overheid of voor buitenlandse organisaties’. Oftewel, zij worden door iedereen herkend als terugkeerders uit het westen, welke door Al-Shabaab vrijwel automatisch worden geassocieerd met de overheid en zijn dus het doelwit van Al-Shabaab. Een omstandigheid welke terugkeerders expliciet niet zelf in de hand hebben. Overigens worden terugkerende vrouwen sneller herkend dan mannen. Daarbij staat tegelijkertijd in het ambtsbericht dat de defacto autoriteiten in Somalië de bevolking, en ook overheidsdienaren, onvoldoende kunnen beschermen tegen Al-Shabaab. Letterlijk staat er op pagina 43:

"De slechte situatie is er zeker ook aan te wijten dat de zwakke overheid niet of nauwelijks territoriale controle heeft over grote delen van het land en omdat het er in de rest van het land onvoldoende in slaagt de bevolking te beschermen tegen groepen en personen die wèl verantwoordelijk zijn voor veel van de schendingen. Dat zijn met name Al-Shabaab en daaraan geaffilieerde groepen; zij worden in de genoemde resolutie dan ook beschuldigd van “ernstige en systematische mensenrechtenschendingen”.

Kortom, er staat dus in dit ambtsbericht dat terugkerende Somaliërs die langere tijd in het westen hebben verbleven vrijwel automatisch geassocieerd worden met personen die werken voor de overheid of voor buitenlandse organisaties. Ook staat er dat juist deze personen (die geassocieerd worden met de overheid en/of buitenlandse organisaties) het doelwit zijn van Al-Shabaab. Tenslotte staat er dat de defacto autoriteiten betrokkenen ook in gebieden die door de defacto autoriteiten gecontroleerd worden, onvoldoende kunnen beschermen tegen aanslagen van Al-Shabaab. Hiermee is dus duidelijk dat terugkerende Somaliërs die langere tijd in het westen hebben verbleven, gevaar lopen bij terugkeer.

Kaarten
Op de volgende kaarten wordt, met behulp van informatie van het Oostenrijkse Bundesamt für Fremdenwesen und Asyl, weergegeven hoe veilig de situatie in Mogadishu is. De eerste kaart geeft de invloed van Al-Shabaab en AMISOM (de troepen van de Afrikaanse Unie) weer.

 
 




 
 
 
De volgende kaart toont de geweldsincidenten in Mogadishu gedurende de periode januari-juni 2015:
 
 



 
 
 
En de laatste kaart is een combinatie van beide waarin de geweldsincidenten worden afgezet tegen het 'veilige' gebied:
 
 
 



 
 
 

Uit bovenstaande afbeeldingen blijkt ook nog maar weer eens dat er veel geweldsincidenten zijn in de door de de facto autoriteiten gecontroleerde gebieden, en dat deze autoriteiten de bevolking hiertegen onvoldoende kunnen beschermen.


Meer informatie:
Het algemeen ambtsbericht Somalië van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken d.d. 30 maart 2016 (pdf-bestand, 97 pag's, 11 MB)

 
AANVULLING: Staatssecretaris Dijkhoff van Veiligheid & Justitie stuurde de Tweede Kamer op 26 mei 2016 een brief over de aanpassingen in het landgebonden asielbeleid Somalië naar aanleiding van dit ambtsbericht.
 
Lees ook:
18-08-15  Moratorium Somalië niet gebaseerd op feitelijke veiligheidssituatie

 
Dit bericht maakt deel uit van het Dossier Somalië