Minister: Afghaanse vrouwen kunnen zich aanpassen aan Taliban-regime

Op 30 april 2025 heeft de Rechtbank Utrecht het beroep van een Afghaanse vrouw en haar man tegen de afwijzing van hun asielverzoek ongegrond verklaard. De man en de vrouw waren Afghanistan ontvlucht kort nadat de Taliban de macht overnamen in augustus 2021, en verbleven ongeveer een jaar in Iran voordat ze naar Nederland kwamen. De vrouw beriep zich op de slechte situatie van vrouwen in Afghanistan sinds de Taliban daar de macht hebben overgenomen in augustus 2021. De rechtbank was het echter met de IND eens dat de vrouw zich kan aanpassen aan de leefregels van de Taliban, en dus wel kan terugkeren naar Afghanistan. Letterlijk geeft de rechtbank hierover in overweging 14 het volgende aan:

In de besluitvorming is op basis van deze verklaringen [van de Afghaanse vrouw, red.] geconcludeerd dat, samengevat weergegeven, niet is gebleken dat de machtsovername van de Taliban voor eiseres grote veranderingen heeft opgeleverd ten opzichte van haar levenswijze in de periode ervoor en dat niet is gebleken dat zij zich niet aan de leefregels zal kunnen conformeren. Tevens is hierbij betrokken dat eiseres geen alleenstaande vrouw is, maar gehuwd is met eiser. Gelet hierop en ook overigens is volgens de minister niet gebleken dat eiseres zich bij terugkeer niet zal kunnen conformeren aan de door de Taliban opgelegde normen en leefregels.

Buitenlandse Zaken
Dit oordeel van de rechtbank is hoogst opmerkelijk gezien het feit dat de voormalige minister van Buitenlandse Zaken, Caspar Veldkamp (NSC) samen met de voormalige minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, Reinette Klever (PVV), in een brief van 12 november 2024 aan de Tweede Kamer het volgende stelden over de situatie van vrouwen in Afghanistan:

Positie van vrouwen en meisjes in Afghanistan
Sinds de machtsovername van de Taliban in augustus 2021 heeft het regime ten aanzien van de rechten van vrouwen en meisjes in Afghanistan meer dan 100 decreten uitgevaardigd waarmee de situatie van Afghaanse vrouwen en meisjes systematisch worden ingeperkt. Zo mogen ze geen middelbaar of universitair onderwijs meer volgen, niet meer naar openbare parken en zich niet op televisie vertonen. De recent aangekondigde wet over “deugden en ondeugden” onderstreept de verdere grove ondermijning door de Taliban van vrouwen- en meisjesrechten in Afghanistan. In juni 2023 verklaarden VN-experts dat nergens anders ter wereld zulke wijdverbreide, systematische schendingen van de rechten van vrouwen en meisjes plaatsvinden als in Afghanistan. De situatie van Afghaanse vrouwen en meisjes is schrijnend, en daarom blijven vrouwenrechten structureel onderdeel van de Nederlandse beleidsinzet in Afghanistan.

Europees Parlement
Ook het Europees Parlement nam in september 2024 een resolutie aan waarin zij zich nadrukkelijk uitspreekt tegen de verslechterende situatie van vrouwen in Afghanistan. In overweging C van deze resolutie staat daarover het volgende:

(…) C.  overwegende dat door een recent decreet van de Taliban, de zogenaamde wet inzake de “bevordering van deugd en het voorkomen van ondeugd”, deze beperkingen nog verder zijn uitgebreid en dat Afghaanse vrouwen in het openbaar zelfs niet meer mogen praten of zingen, waardoor zij nog meer worden beroofd van hun grondrechten en fundamentele vrijheden, hetgeen neerkomt op genderapartheid; (…)

EU Hof van Justitie
De advocaat van betrokkenen is daarop in hoger beroep gegaan, ook omdat het Hof van Justitie van de EU in het arrest AH en FN van 4 oktober 2024 al bepaald heeft dat de maatregelen van de Taliban jegens vrouwen in strijd zijn met de menselijke waardigheid en als een ‘daad van vervolging’ moeten worden beschouwd.

De Raad van State heeft vervolgens op 4 september 2025 aan de IND gevraagd hoe zij dit arrest van het Hof ziet in relatie tot de zaak van betrokkenen. De landsadvocaat antwoordde namens de minister op 2 oktober 2025 dat uit het arrest AH en FN niet volgt dat aan iedere Afghaanse vrouw een asielstatus moet worden verleend. De Afghaanse vrouw zal aannemelijk moeten maken te zijn of te zullen worden getroffen door de discriminerende maatregelen ten aanzien van vrouwen.

De IND blijft dus bij haar standpunt dat vrouwen zich aan kunnen passen aan een regime waaronder zij in het openbaar niet mogen spreken of zingen noch voortgezet onderwijs mogen volgen, een regime dat hen berooft van hun fundamentele grondrechten en fundamentele vrijheden.

JBZ-Raad
Op 13 en 14 oktober 2025 vergaderde de EU Raad Justitie en Binnenlandse Zaken (JBZ-Raad) in Luxemburg. Daar werd door de ministers gesproken over ‘het bevorderen van vrijwillige en gedwongen terugkeer naar Afghanistan’.  De minister die voor de IND verantwoordelijk is, minister Van Weel van Asiel en Migratie, deed samen met minister Van Oosten van Justitie en Veiligheid, verslag aan de Tweede Kamer in een brief d.d. 3 november 2025. Daarin staat de volgende passage:

Op dit moment is het effectueren van terugkeer naar Afghanistan complex. Het is moeilijk om de juiste identificatie en reisdocumenten te ontvangen. Dit komt mede doordat Nederland enkel minimale operationele contacten met de de facto autoriteiten in Kaboel onderhoudt.
(…)
We benadrukken dat Nederland de Taliban niet erkent als legitieme vertegenwoordiging van de Afghaanse bevolking. Zolang de Taliban doorgaan met het systematisch, op grote schaal en op grove wijze schenden van de rechten van vrouwen en meisjes, is normalisatie van de betrekkingen niet aan de orde.

Het hoofdredactioneel commentaar van dagblad Trouw kopte op 4 november 2025: ‘Kabinet huichelt over Afghaanse vrouwen’.

Meer informatie:
De uitspraak van de Rechtbank Utrecht van 30 april 2025 met zaaknummers NL24.44622 en NL24.44623 [ECLI:NL:RBDHA:2025:7539] (download pdf-bestand, 5 pag's)
De resolutie van het Europees Parlement, aangenomen op 19 september 2024, over de verslechterende situatie van vrouwen in Afghanistan als gevolg van de recente goedkeuring van de wet inzake de “bevordering van deugd en het voorkomen van ondeugd” (2024/2803-RSP) (download pdf-bestand, 2 pag's)
De brief van minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken en minister Klever voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp d.d. 12 nov 2024 aan de Tweede Kamer over de situatie van vrouwen in Afghanistan (download pdf-bestand, 5 pag's)
Het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie d.d. 4 oktober 2024 met zaaknummers C-608/22 en C-609/22  [ECLI:EU:C:2024:828] inzake AH en FN (download pdf-bestand, 13 pag's)
Het antwoord van de landsadvocaat namens de Minister van Asiel en Migratie d.d. 2 oktober 2025 op de vragen gesteld door de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State op 12 september 2025 over de gevolgen van het arrest AH en FN (download pdf-bestand, 6 pag's)
De brief van minister Van Weel van Asiel en Migratie en Van Oosten van Justitie en Veiligheid aan de Tweede Kamer d.d. 3 nov 2025 over de JBZ-Raad van 13 en 14 oktober 2025 te Luxemburg (Kamerstuk 32.317 nr 975) (download pdf-bestand, 12 pag's)

Lees ook:
08-04-24 Rechtbank: risico’s voor terugkerende Afghanen beter onderzoeken

Dossier Afghanistan in het Expertise centrum

Foto: Tetiana Strilchuk - ID 379927558 Dreamstime.com