ACVZ-advies over medisch onderzoek bij asielzoekers
Sommige asielzoekers vertonen duidelijke tekenen van marteling, zoals bijv. littekens of ernstige psychische problemen. Lange tijd is in Nederland echter vastgehouden aan het uitgangspunt dat deze medische/psychische aspecten in principe geen rol kunnen spelen in de beoordeling van asielaanvragen, omdat er vaak niet met zekerheid een uitspraak kan worden gedaan over de oorzaak van littekens en andere lichamelijke of psychische klachten.
Juist voor deze problematiek is al in 1999 door deskundigen een handleiding opgesteld voor het onderzoek naar de gevolgen van marteling en andere wrede, onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing, het zogenaamde 'Istanbul Protocol'. Hierin zijn richtlijnen neergelegd waarmee kan worden beoordeeld hoe waarschijnlijk het is dat bepaalde littekens en lichamelijke of psychische klachten verband houden met mogelijke oorzaken hiervan. Uit de nieuwe Europese Procedurerichtlijn is voor Nederland nu de verplichting ontstaan om in de nationale wetgeving waarborgen aan te brengen voor een onafhankelijk medisch onderzoek in asielzaken. Zoals vaker gebeurt, heeft de regering de Adviescommissie Vreemdelingenzaken (ACVZ) gevraagd om hun visie op de toepassing van deze Europese regel in het Nederlandse beleid.
Het ACVZ doet in haar advies onder andere de volgende aanbevelingen:
- Implementeer artikel 18 van de herziene Procedurerichtlijn in de Vreemdelingenwet 2000;
- Wijs een onafhankelijke organisatie aan, met voldoende kennis en capaciteit, waar asielzoekers in opdracht van de staatssecretaris onderzocht kunnen worden (nu zijn asielzoekers voor dergelijk onderzoek aangewezen op particuliere organisaties zoals het instituut voor Mensenrechten en Medisch Onderzoek - iMMO);
- Laat het interpreteren, wegen en begrijpen van medisch-forensische rapportage deel uitmaken van de opleiding van beslismedewerkers van de IND;
- Verstrek de asielzoeker voorafgaand aan de asielprocedure informatie over het belang van littekens en lichamelijke of psychische klachten die kunnen wijzen op marteling of ernstige schade voor de beoordeling van het asielverzoek;
- Breid de opdracht aan MediFirst uit met onderzoek naar aanwijzingen voor marteling, verkrachting of andere vormen van psychisch, fysiek of seksueel geweld;
- Instrueer medewerkers van de IND gericht door te vragen naar de oorzaak van littekens of lichamelijke en psychische klachten die door MediFirst zijn gerapporteerd en biedt de hoormedewerkers de hiervoor benodigde opleiding;
- Zorg ervoor dat alle medewerkers in de keten alert zijn op aanwijzingen bij asielzoekers die erop kunnen duiden dat zij slachtoffer zijn geweest van marteling, verkrachting of andere ernstige vormen van psychisch, fysiek of seksueel geweld;
- Neem in de Vreemdelingencirculaire 2000 op dat opvolgende aanvragen niet worden afgedaan met toepassing van artikel 4:6 Awb (kennelijk ongegrond) als er voldoende sterke aanwijzingen zijn voor marteling, verkrachting of andere vormen van psychisch, fysiek of seksueel geweld.
Meer informatie:
Het volledige ACVZ-advies ‘Sporen uit het verleden, advies over de rol van medisch onderzoek bij de beoordeling van asielaanvragen’ d.d.
De Europese Procedurerichtlijn 2013/13/EU d.d. 26 juni 2013 - zie in het bijzonder Art. 18 : Medisch onderzoek
Lees ook:
06-05-13 Jaarverslag 2011 van het Bureau Medische Advisering
08-02-11 ACVZ-advies over maatschappelijk belang bij schrijnende gevallen