Justitiepastores: 'Vreemdelingenbewaring in de praktijk onacceptabel'

Het onderzoeksrapport 'Humaniteit in vreemdelingenbewaring' is gebaseerd op interviews met Rooms-Katholieke pastores die werkzaam zijn in Nederlandse justitiële inrichtingen. Daarvan zijn zes locaties voor vreemdelingenbewaring, waar ongeveer 10.000 mensen per jaar worden vastgehouden, omdat ze illegaal in Nederland zijn. De rechter toetst periodiek of er zicht op uitzetting bestaat, waarvoor de vreemdeling door middel van bewaring beschikbaar mag worden gehouden.

Naast het voeren van pastorale gesprekken en het verzorgen van vieringen beschouwen de pastores het ook als hun taak de humaniteit in de justitiële instelling te bewaken. Uit de interviews trekt J&P de conclusie dat justitiepastores moeite hebben met het beleid en de concrete uitvoering. Een gevangenis is in beginsel geen geschikte plaats om vreemdelingen zonder verblijfsvergunning ter beschikking van de overheid te houden.

Gedetineerde vreemdelingen worden bejegend volgens een sober regime dat volgens de pastores een duidelijk strafkarakter draagt dat niet past bij deze groep, die immers niet strafrechtelijk is veroordeeld. Gedetineerde vreemdelingen hebben zelfs nog minder rechten dan gedetineerden die volgens het strafrecht zijn veroordeeld. Zo mogen ze geen betaald werk doen, niet deelnemen aan reïntegratieprogramma's en ander onderwijs in een taal of vaardigheid die bij zou kunnen dragen aan een succesvolle terugkeer naar het land van herkomst. Ook moeten ze vaak hun cel delen met meer personen en leven ze permanent in onzekerheid over de duur van hun detentie. Vaak maken mensen het detentieproces meermalen mee: als ze op last van de rechter worden vrijgelaten maar niet in staat zijn op eigen gelegenheid ons land te verlaten kunnen ze elk moment opnieuw door de politie worden aangehouden en in vreemdelingendetentie geplaatst.

De justitiepastores ontmoeten veel kwetsbare mensen in vreemdelingenbewaring: geestelijk en lichamelijk zieken, zwangere vrouwen, kinderen en slachtoffers van mensenhandel. Opsluiting is voor hen is schadelijk en onnodig zwaar. Het contact met de buitenwereld, zowel telefonisch als bezoek, is voor gedetineerden in vreemdelingenbewaring zeer beperkt. Ook voorzieningen als voeding en medische ondersteuning beoordelen de justitiepastores als onvoldoende.

Justitia et Pax komt met een aantal aanbevelingen aan de overheid:

• vreemdelingenbewaring moet tot een minimum worden beperkt, conform het ultimum remedium principe.
• er moet worden geïnvesteerd in lichtere alternatieven die niet in mindering komen op de vrijheid, de rechten en het welzijn van migranten zonder verblijfstitel.
• dan nog resterende vreemdelingenbewaring moet worden ontdaan van het strafkarakter.

Een citaat tot slot: "Het schort in het vreemdelingenbeleid aan een visie die elementaire rechten waarborgt voor ieder mens. De onderzoekers constateren dat de Nederlandse overheid de toegang tot elementaire mensenrechten conditioneel maakt aan het al dan niet bezitten van de Nederlandse nationaliteit. Dit wordt beschouwd als een schending van art. 2 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

Meer informatie:
Voor het volledige rapport verwijzen we u naar de lijst met publicaties in het Dossier Vreemdelingenbewaring.