07 april 2014

Strafbaarstelling vreemdelingen met inreisverbod gehandhaafd

De generieke strafbaarstelling van illegaliteit is weliswaar van tafel, maar verblijf in Nederland met een inreisverbod is nog altijd 'gewoon' strafbaar.


Uit de door INLIA opgevraagde cijfers blijkt dat in 2013 meer dan 400 keer gevangenisstraf is opgelegd aan vreemdelingen met een zgn. zwaar inreisverbod.

Op 1 april jl. werd bekendgemaakt dat, na onderhandelingen tussen coalitiepartijen PvdA en VVD, het wetsvoorstel ten aanzien van de in het regeerakkoord opgenomen generieke strafbaarstelling van illegaliteit niet naar de Tweede Kamer gezonden zal worden en daarmee dus definitief van tafel is. Het strafbaar stellen van mensen puur en alleen omdat zij hier verblijven is onwenselijk. De strafbaarstelling zou daarnaast veel kwetsbare vreemdelingen nog verder in de verdrukking brengen. Ook zou de generieke strafbaarstelling gewoonweg niet te handhaven zijn, en het risico van een selectie op uiterlijke kenmerken met zich mee brengen.

De generieke strafbaarstelling was echter vooral een symbolisch statement dat - hoewel niet te handhaven - wel degelijk een signaal aan de samenleving geeft. Het signaal namelijk dat mensen, ook gezinnen met kinderen, strafbaar zouden zijn, enkel en alleen door hun aanwezigheid in Nederland. Onder het vorige kabinet werd echter de strafbaarstelling van vreemdelingen met een inreisverbod reeds gerealiseerd. Minister Leers koppelde het inreisverbod aan de implementatie van de Europese ‘Terugkeerrichtlijn’ in onze nationale wetgeving in 2011.

Indien vreemdelingen in strijd met dit inreisverbod niet uit Nederland zijn vertrokken zijn ze strafbaar. Voor vreemdelingen met een zwaar inreisverbod, opgelegd als er sprake is van verzwarende omstandigheden, is dit zelfs een misdrijf waarvoor zij in de gevangenis terecht kunnen komen. Hulp aan vreemdelingen met een zwaar inreisverbod zou zelfs als 'medeplichtigheid aan het plegen van een strafbaar feit’ kunnen worden betiteld, ware het niet dat opeenvolgende bewindspersonen hebben aangegeven hulp aan ‘illegalen’ (mits verleend met een niet-commercieel doel) niet te zullen vervolgen. Formeel gezien is dit echter de verantwoordelijkheid van het Openbaar Ministerie en gaan de betreffende bewindspersonen hier niet over.

De regel voor het inreisverbod is, dat dit pas wordt opgelegd als vreemdelingen direct Nederland moeten verlaten (‘nul dagen termijn’ na afwijzing van een aanvraag) of Nederland niet binnen de gestelde termijn hebben verlaten. Voorbeelden uit de praktijk tonen echter aan hoe gemakkelijk het is om een inreisverbod opgelegd te krijgen. Gezinnen die bijvoorbeeld een aanvraag voor het kinderpardon hebben ingediend kregen, in het geval dat deze aanvraag werd afgewezen, door de IND veelal ook meteen een inreisverbod opgelegd. Al deze gezinnen zijn, als zij in Nederland verblijven en hun procedure op grond van het kinderpardon inmiddels definitief is afgewezen, op dit moment formeel gezien al strafbaar.

Onlangs heeft INLIA op grond van de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB) gevraagd hoeveel vreemdelingen met een inreisverbod nu daadwerkelijk een straf opgelegd hebben gekregen. Uit de beantwoording bleek dat in 2013 22 vreemdelingen met een licht inreisverbod een boete hebben gekregen, en 420 vreemdelingen met een zwaar inreisverbod dan wel met een 'oude' ongewenstverklaring een gevangenisstraf kregen opgelegd. (De systemen van Justitie kunnen namelijk geen onderscheid maken tussen ‘ongewenstverklaring’ en ‘zwaar inreisverbod’.) Een zwaar inreisverbod kun je overigens al krijgen als je herhaaldelijk wordt aangehouden met een licht inreisverbod. Uit deze cijfers blijkt dat vreemdelingen die in Nederland verblijven met inreisverboden thans al actief strafrechtelijk worden vervolgd.


Meer informatie:
Het antwoord van het ministerie van Veiligheid en Justitie d.d. 31 maart 2014 op het WOB-verzoek van INLIA d.d. 28 jan 2014, over het aantal straffen dat werd opgelegd aan vreemdelingen met een inreisverbod.

Lees ook:
15-01-14  Raad van State: dubbel procederen bij licht inreisverbod niet nodig
25-03-13  Mensenrechtencollege bezorgd over strafbaarstelling illegaal verblijf
14-03-13  Artsen, dominees, hulpverleners aan illegalen toch strafbaar?
21-01-13  Raad van State niet positief over strafbaarstelling illegaal verblijf
15-11-12  Strafbaarstelling illegaal verblijf in regeerakkoord